Björn Birnir, íslenskur stærðfræðingur, er þekktur sérfræðingur á alþjóðavísu í ókyrrð í lofti. Hann var nýlega í viðtali við New York Times, þar sem hann ræddi um rannsóknir sínar á þessu flóknu fyrirbæri.
Björn, sem starfar sem prófessor í stærðfræði við Kaliforníuháskólann í Santa Barbara, hefur þróað nýtt og nákvæmt spálíkan sem hann telur að geti hjálpað verkfræðingum við að auka öryggi flugsamgangna. Rannsóknir hans benda til þess að alvarleg tilvik ókyrrðar í lofti hafi fjórfaldaðist á síðustu áratugum, líklega vegna loftslagsbreytinga.
Þrátt fyrir aukningu í ókyrrð er farþegaflug enn talið mjög öruggt, og alvarleg slys á fólki eru afar fátíð. Björn lýsir ókyrrð í lofti, eða „straumiðu“ eins og hann kallar það, sem eitt af mestu óleystu vandamálum eðlisfræðinnar. „Ég hef oft hugsað hve yndislegt það væri ef við gætum gert flugsamgöngur aðeins þægilegri og öruggari,“ segir Björn. „Ég tel að flugvélahönnun muni njóta góðs af þessu líkani mínu.“
Ókyrrð í lofti hefur verið áskorun fyrir vísindamenn í langan tíma, en á síðustu árum hafa orðið miklar framfarir í skilningi á því hvernig hún virkar. Richard Feynman, Nóbelverðlaunahafi í eðlisfræði, lýsti einu sinni ókyrrð í lofti sem stærsta óleysta vandamáli eðlisfræðinnar, þar sem hún orsakast af mörgum ólíkum þáttum eins og þrýstingi, hita og vindi.
Það líkan sem Björn hefur þróað í samstarfi við Luiz Angheluta, prófessor við Oslóarháskóla, telst vera eitt það þróaðasta sem komið hefur fram á þessu sviði og eykur verulega skilning á því hvað veldur ókyrrð. Rannsókn hans sameinar tvær ólíkar spáaðferðir: Lagrangian-aðferðina, þar sem fylgst er með einstökum ögnum á hreyfinu, og Eulerian-aðferðina, þar sem horft er á ákveðinn punkt í rúmi.
Í síðasta mánuði olli ókyrrð í flugi flugfélagsins Delta því að 25 farþegar þurftu að fara á sjúkrahús. Björn bendir á að ef flugmenn hefðu haft aðgang að líkaninu hefði verið mögulegt að grípa til fyrirbyggjandi aðgerða sem hefðu forðað vélinni frá ókyrrðinni.
Thomas Carney, prófessor emeritus í flugtækni við Purdue-háskóla í Bandaríkjunum, lýsir rannsóknum Björns sem handan síns eigin skilnings. Hann er fullviss um að rannsóknir Björns muni bæta þekkingu mannkyns.
