Hefðir um harðfisk og skreið eru í fókus þegar unnið er að því að skrá þær á Heimsminjaskrá UNESCO. Fulltrúar frá löndum sem vinna að þessu verkefni hafa verið í samræðum um málið, og bjartsýni ríkir um að því takist að skila inn umsókn árið 2027.
Guðmundur Guðmundsson, matvælafræðingur og fulltrúi Slowfood á Íslandi, tók þátt í fundi í Noregi þar sem rætt var um hvernig best væri að koma hefðum um hertan fisk á þessa mikilvægu skrá. „Harðfiskur og skreið eru mikilvægir hlutar af okkar matarmenningu, svo það var ljóst að við áttuðum okkur á að við áttum erindi í þetta,“ sagði Guðmundur.
Samkvæmt upplýsingum frá Slowfood á Íslandi er verkefnið unnið í samstarfi við Norðmenn, Ítali og Nígeríumenn. Guðmundur hefur einnig tekið að sér að safna upplýsingum um harðfisk og skreið fyrir skráningu sem kallast Bragðörkin, sem hefur það að markmiði að vernda hefðir sem standa frammi fyrir útrýmingu.
Í janúar á þessu ári var skráning hefðanna á landsvísu lokið og er nú að finna á vefsetri Þjóðminjasafnsins undir nafninu lifandihefdir.is. Guðmundur heimsótti í sumar Mehamn, litla byggð í Norður-Noregi, þar sem fundur var haldinn með fulltrúum frá fleiri löndum. „Það var mjög áhugavert að heyra um þær hefðir sem þar hafa verið viðhaldið,“ bætir hann við.
Guðmundur er bjartsýnn um að hefðirnar um hertan fisk geti verið samþykktar á Heimsminjaskrá. Mikilvægi hins vegar er að stjórnvöld í Nígeríu veiti stuðning, þar sem samfélagið þar er flókið og fjölbreytt. „Það eru tvær þjóðir í Nígeríu sem hafa hefð fyrir skreiðarneyslu, en það getur verið erfitt að fá samþykki stjórnvalda,“ segir Guðmundur.
Hér á landi er málið í höndum menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðuneytisins, en norska stjórnin mun svo leggja málið fyrir UNESCO. Guðmundur bendir á að gagna hafi verið aflað hér á Íslandi og að stuðningur frá harðfisk- og skreiðarverkendum sé nauðsynlegur. „Við höfum rætt við ýmsa verkendur um allt land til að afla stuðnings fyrir verkefnið,“ segir hann.
Aðspurður um mögulegan ábata fyrir Íslendinga af því að skrá hefðirnar í kringum þessa fornu verkunaraðferð, segir Guðmundur að erfitt sé að meta það í krónum. „Ferðaþjónustuaðilar gætu mögulega nýtt sér þetta, og þá mun staða þeirra sem enn starfa við harðfisk batna,“ útskýrir hann.
