Árið 2024 greiddu fjögur ráðuneyti frjálsum félagasamtökum samtals 4,4 milljarða króna, sem er meira en 90% af öllum greiðslum þess árs. Þorsteinn B. Sæmundsson, varaþingmaður Miðflokksins, lagði fram fyrirspurn um greiðslur til frjálsra félagasamtaka á árunum 2017-2024 síðasta þingvetur. Svör bárust frá 10 ráðuneytum af 11, skömmu fyrir upphaf núverandi þings.
Greiðslur til frjálsra félagasamtaka námu 4.446 milljónum á árinu 2024. Þessar greiðslur voru á bilinu 5 þúsund krónur upp í meira en einn milljarð króna á tímabilinu 2017-2024. Barna- og menntamálaráðuneytið greiddi 1.561 milljón til um 140 félagasamtaka á árinu 2024. Þar var Íþrótta- og ólympíusamband Íslands langmest með um 796 milljónir, samanborið við 1.227 milljónir árið 2023. KFUM og KFUK á Íslandi og Skógarmenn KFUM fylgdu næst með um 60 milljónir hvor á árinu 2024, en Bandalag íslenskra skáta fékk 43 milljónir.
Utanríkisráðuneytið var næst á eftir í greiðslum til félagasamtaka en það er eina ráðuneytið sem ekki hefur sundurliðun um greiðslur til einstakra félagasamtaka eftir árum. Samtals fóru 1.089 milljónir til félagasamtaka það árið. Yfir tímabilið fengu hátt í 60 félagasamtök styrki. Þar af fékk Rauði krossinn 2.031 milljónir króna, eða um 254 milljónir á ári að meðaltali. Hjá Hjálparstarfi kirkjunnar var næsta greiðsla 908 milljónir, eða um 114 milljónir á ári.
Félags- og húsnæðismálaráðuneytið greiddi 856 milljónir til 66 félagasamtaka á árinu 2024. Þar fékk Samtök um kvennaathvarf mest, eða 130 milljónir. Næst komu Stígamót með 104 milljónir og Bjarkarhlíð með 63 milljónir. Styrktarfélag lamaðra/fatlaðra og Hjálparstarf kirkjunnar fengu 50 og 36 milljónir króna. Menningar-, nýsköpunar- og háskólaráðuneytið greiddi 145 frjálsum félagasamtökum 562 milljónir króna á árinu 2024. Menntastofnun Íslands og Bandaríkin fengu mest, eða um 38 milljónir króna.
Hið íslenska bókmenntafélag fékk 31 milljón króna og Hið íslenska fornritafélag fékk 28 milljónir. Bændasamtökin fengu 22 milljónir. Greiðslur frá hinum ráðuneytunum sex voru talsvert lægri, eða samanlagt 378 milljónir. Til dæmis greiddi heilbrigðisráðuneytið 115 milljónir til 32 félagasamtaka á árinu 2024, þar sem Píeta samtökin fengu mest, eða 35 milljónir. Atvinnuvegaráðuneytið greiddi 92 milljónir til 8 félagasamtaka, þar af fengu Bændasamtökin 63 milljónir. Forsætisráðuneytið greiddi 66 milljónir til 12 félagasamtaka, þar af fengu Samtökin „78 52 milljónir.
Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið greiddi 53 milljónir til 25 félagasamtaka, þar af fékk Landvernd 16 milljónir. Dómsmálaráðuneytið greiddi 26 milljónir til 4 félagasamtaka, þar af fékk Íslensk ættleiðing 24 milljónir. Loks greiddi fjármálaráðuneytið 200 þúsund til einna félagasamtaka, Hinsegin daga í Reykjavík. Innviðaráðuneytið svaraði ekki fyrirspurninni.
Greiðslurnar tengjast tímabili ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokksins, Framsóknarflokksins og Vinstri grænna, en svörin koma frá ráðherrum núverandi ríkisstjórnar. Í fyrirspurninni er einnig spurt hversu háar fjárhæðir ráðuneytin og fyrrverandi ráðuneyti greiddu til frjálsra félagasamtaka, svo að hægt sé að taka tillit til þeirra málefna sem hafa færst á milli ráðuneyta á undanförnum árum. Nánar er fjallað um málið í Viðskiptablaðinu. Áskrifendur geta lesið fréttina í heild hér.
