Þjóðkirkjan lýsir yfir áhyggjum vegna fyrirhugaðrar lækkunar á sóknargjöldum, sem getur haft alvarlegar afleiðingar fyrir starfsemi kirkjunnar. Í minnisblaði Biskupsstofu, sem sent hefur verið til Alþingis, kemur fram að ef þessi lækkun verður að veruleika, mun Þjóðkirkjan þurfa að segja upp starfsfólki. Einnig verður viðhald á kirkjum, sem margar hverjar eru friðaðar, enn erfiðara en áður, auk þess sem viðhaldsþörfin er mikil.
Daði Már Kristófersson, fjármálaráðherra, hefur lagt fram frumvarp til breytinga á fjárlögum næsta árs, sem felur í sér lækkun á sóknargjöldum ríkisins til Þjóðkirkjunnar og annarra trúfélaga. Samkvæmt frumvarpinu munu sóknargjöldin lækka úr 1.221 krónum á mánuði í 1.133 krónur á mánuði fyrir hvern skráð meðlim 16 ára eða eldri. Greinargerðin segir að heildarlækkun sóknargjalda muni nema 187 milljónum króna frá fjárlögum þessa árs.
Þjóðkirkjan hefur áður mótmælt skerðingu sóknargjalda og hefur kallað eftir 60 prósenta hækkun á gjaldinu. Í minnisblaðinu kemur fram að sóknargjöldin renni óskipt til einstakra sókna, sem séu um 255 talsins, og að þau séu um 75 prósent tekna sóknanna. Um 15 prósent tekna fara í laun og rekstur, 39 prósent í tónlistar- og félagsstarf, en 46 prósent, sem nemur um 1,6 milljarði króna, fara í viðhald kirkjubygginga.
Allt frá árinu 2008 hefur upphæð sóknargjalda verið ákveðin tímabundið, og skerðing þeirra síðan þá nemur 2,8 milljörðum króna að verðlagi þessa árs. Afleiðingarnar eru meðal annars að sóknir verða að forðast langtímasamninga í ráðningarmálum. Skerðingin hefur mest áhrif á tónlistar- og félagsstarf og viðhald. Þjóðkirkjan er með 361 kirkju, kapellu og annað bænahús, þar af eru 210 friðuð. Fasteignamat þessara bygginga er 56 milljarðar króna og árleg viðhaldsþörf er um 2,2 milljarðar króna.
Um 1,6 milljarðar króna voru varið til viðhalds á árinu 2023, en stór hluti þess hefur verið unnin af sjálfboðaliðum. Þjóðkirkjan er stærsti vinnuveitandi tónlistarfólks á Íslandi og stendur alfarið undir launum þeirra. Um 2.000 einstaklingar syngja í kirkjukórum landsins og aðrir 1.500 kórsöngvarar æfi í kirkjum. Tónlistarstarfið er mikilvægt, og laun organista, kórstjóra, æskulýðsstarfsfólks, djákna og kirkjuvarða eru greidd af sóknum.
Í minnisblaðinu eru tekin dæmi um tekjuskerðingu hjá einstaka sóknum ef frumvarpið verður samþykkt óbreytt. Tekjur Neskirkju munu minnka um 7 milljónir króna, Grafarvogskirkju um 9,5 milljónir, Akureyrarkirkju um 7,6 milljónir, Lindakirkju um 8,7 milljónir, Lágafellskirkju um 6,95 milljónir, og tekjur Ísafjarðarkirkju munu skerðast um 1,55 milljónir króna. Uppsagnir verða því óumflýjanlegar og hlutfall vinnuframlags launaðra starfsmanna á móti sjálfboðaliðum er að minnsta kosti 1:8.
