Þann 15. október 1975 tók gildi reglugerð sem færði íslenska efnahagslögsöguna út í 200 sjómílur. Þetta var fimmtíu ár síðan og lokaskrefið í útfærslu efnahagslögsögunnar, sem hafði verið undirbúin í langan tíma. Matthías Bjarnason, þáverandi sjávarútvegsráðherra, undirritaði reglugerðina þremur mánuðum fyrr.
Þegar reglugerðin var framkvæmd stækkaði íslensk efnahagslögsaga um 350%, frá 216 þúsund ferkílómetrum í 758 þúsund ferkílómetra. Geir Hallgrímsson, forsætisráðherra á þeim tíma, sagði: „Með þessum hætti er væntanlega stigið lokaskrefið í stækkun íslensku fiskveiðilögsögunnar.“ Hann benti á mikilvægi nýtingar fiskimiðanna fyrir afkomu landsmanna.
Í viðtali sem fór fram í tilefni dagsins rifjaði Guðni Th. Jóhannesson, prófessor í sagnfræði og fyrrverandi forseti Íslands, upp baráttuna sem stóð yfir um fiskimiðin. Hann lýsti því hvernig börn í skóla fagnandi tóku á móti fréttum um að veiðar hefðu tekist, eins og sigurmark í landsleik.
Í Morgunblaðinu þann 15. október 1975 var fyrirsagnin: „Fiskveiðilögsagan 200 mílur: Semjum til sigurs – eða berjumst til sigurs.“ Guðni útskýrði að þessi orð endurspegluðu afstöðu Geirs Hallgrímssonar í landhelgismálum.
Hann tók einnig fram að undirbúningur að lögum um verndun fiskimiða hafi hafist strax eftir stofnun lýðveldisins, þar sem Danir höfðu áður gert samning við Breta um veiðar þremur sjómílur frá ströndum Íslands, sem var sagt upp árið 1949. Guðni sagði að íslensk stjórnvöld hefðu ákveðið að stækka lögsöguna einhliða.
Fyrir hálfri öld var ástandið þannig að landhelgi ríkja var ekki skýr, en viðmið voru til staðar. Landhelgi átti ekki að vera meira en þrjár eða fjórar sjómílur. Bretar, sem höfðu verið heimsveldi, höfðu haft áhrif á þessa reglu og Danir höfðu gert samning við þá árið 1901 um veiðar í þremur sjómílum.
Harry S. Truman, forseti Bandaríkjanna, lýsti yfir um miðja 20. öld að Bandaríkin gerðu tilkall til landgrunnsins umhverfis sig. Þetta leiddi til þess að önnur ríki í Rómönsku-Ameríku fóru að gera tilkall til 200 mílna efnahagslögsögu.
Þann dag fyrir réttum fimmtíu árum var 200 mílna efnahagslögsaga Íslands að veruleika. Þó að það væri stór sigur, var sagan um baráttuna mun flóknari, eins og Geir Hallgrímsson átti eftir að komast að raun um.
Hægt er að hlusta á viðtalið við Guðna Th. Jóhannesson á Morgunvaktinni á RÚV í spilara hér fyrir neðan.
