Fylgdadeild ríkislögreglustjóra hefur séð fimmfaldan fjölda mála frá fyrra ári. Marín Þórsdóttir, verkefnastjóri deildarinnar, sagði í samtali við mbl.is að vandmeðfarin mál sem deildin annast fái oft neikvæð viðbrögð í samfélaginu.
„Við vinnum fyrst og fremst með að fylgja fólki úr landi þegar það fær synjun, þar sem hælisleitendur eru stærsti hópurinn sem við sinnum. Þeir hafa fengið synjun um alþjóðlega vernd eða eru með vernd í Evrópulandi,“ sagði Marín. Samkvæmt upplýsingum ríkislögreglustjóra hefur fjöldi mála fjölgað verulega. Á fyrstu níu mánuðum ársins 2025 fóru 298 útlendingar úr landi í fylgd lögreglu, sem er meðaltal 33 mála á mánuði. Á sama tímabili árið 2024 voru málin 248, eða 27,5 á mánuði.
Auk þess segir Marín að deildin sinni einnig útlendingum sem dvelja lengur en leyfð er á Schengen-svæðinu, sem er 90 dagar. „Sumir telja að þeir geti ferðast á milli Evrópulanda en þegar 90 dögum er lokið, verða aðgerðir nauðsynlegar.“
Deildin er skipuð 16 sérþjálfuðum lögreglumönnum sem annast fylgdina. „Flestir geta sest upp í flugvél og farið heim, en sum flugfélög krefjast þess að fylgd sé viðkomandi,“ útskýrir Marín. Tveir lögreglumenn fylgja þeim sem vísað er úr landi og afhenda þá lögreglu í viðtökuríki.
Í viðkvæmum málum, eins og þegar um fylgdarlausa börn er að ræða, fer barnaverndaryfirvöld með lögreglufulltrúum. Marín nefnir að í málum þar sem ekki er ástæða til að ætla að foreldrar séu ekki að sinna barninu vel, fer barnavernd ekki með.
Þrátt fyrir erfiðleika í þessum málum, bendir Marín á að það sé oft um fólk að ræða sem hefur ekkert til saka unnið. „Fólk vill bara vera hér, og þetta er ákveðin sjálfsbjargarviðleitni hjá því,“ segir hún. Samtímis eru sumir í hópi þeirra sem hafa hlotið dóma.
Marín hefur starfað í mörg ár hjá Rauða krossinum áður en hún tók við starfi sínu hjá ríkislögreglustjóra. Hún hefur MBA gráðu og er mannfræðingur að mennt. „Teymið okkar er sérfræðingateymi sem veitir mikilvæga þjónustu. Við erum að reyna að finna bestu leiðirnar fyrir fólk sem hefur fengið synjun,“ útskýrir hún.
Hún bætir því við að enduraðlögunartilboð séu í boði fyrir fólk sem er að fara aftur til síns heimalands. „Þetta á við um þriðjarríkja borgara sem koma frá ríkjum utan Evrópu.“ Marín útskýrir að í þessu ferli sé unnið að því að finna bestu lausnir fyrir einstaklingana.
Í lokin segir Marín að mikilvægt sé að virða lög og reglur í hverju landi, en jafnframt að virðingin fyrir manneskjunni sé í fyrirrúmi. „Við viljum öll vel, en við þurfum einnig að fara eftir reglum. Virðingin fyrir manneskjunni þarf að vera í fyrirrúmi,“ segir hún.
