Á 6. júní leitaði lögreglan á höfuðborgarsvæðinu til Héraðsdóms Reykjavíkur um að fá heimild til að setja upp hljóð- og myndupptökubúnað í íbúðarhúsi í grónum hverfi í Reykjavík. Lögreglan grunaði að þar væri um skipulagða vændisstarfsemi að ræða.
Þetta var í fyrsta skipti sem lögreglan sótti um slíka heimild, og í úrskurði héraðsdóms kom fram að hún taldi að þetta væri nauðsynleg aðgerð til að átta sig á umfang starfseminnar, hverjir tengdust henni og hver stjórnaði. Upplýsingarnar sem afla átti voru taldar mjög mikilvægar fyrir rannsóknina.
Hins vegar féllust hvorki héraðsdómur né Landsréttur á kröfu lögreglunnar, sem Hildur Sunna Pálmadóttir, sviðsstjóri ákærusviðs lögreglunnar, lýsti sem vonbrigðum. „Þetta kom okkur verulega á óvart og voru mikil vonbrigði,“ sagði Hildur Sunna.
Niðurstaða dómstóla var sú að þar sem krafan beindist ekki að neinum sérstökum einstaklingi, væri ekki unnt að veita lögreglunni þessa heimild. Hildur Sunna sagði hins vegar að tilgangurinn hefði verið að komast að því hver stæði að baki þessari starfsemi sem lögreglan taldi sig vita að ætti sér stað í húsinu.
„Við höfum fengið fjöldann allan af tilkynningum um vændi í þessu húsnæði. Við höfum rætt við þolendur og það var bara ýmislegt sem gaf til kynna að þarna væru þolendur mansals,“ bætti hún við.
Lögreglan hafði hug á að fylgjast með umferð um götuna, hverjir væru að koma með konur í íbúðina, sækja þær og fara með þær. „Sem hefði þá veitt okkur upplýsingar um hverjir stæðu að baki þessari alvarlegu háttsemi,“ sagði Hildur.
Að sögn hennar var ekki ætlunin að sigta út þá sem kaupa vændi, heldur þá sem taldir voru að baki þessu. „Við vorum á höttunum eftir þeim. Auðvitað koma alltaf einhverjir kaupendur inn í myndina, en tilgangurinn var að komast að því hverjir standa að baki starfseminni sem hefur staðið yfir í þessu húsnæði í langan tíma og þar vissum við að væru þolendur í mjög viðkvæmri stöðu.“
Í úrskurði héraðsdóms kom einnig fram að konurnar sem lögreglan ræddi við viðurkenndu að stunda vændi, en sögðust starfa sjálfstætt og auglýstu sína þjónustu á ákveðinni vefsíðu. Þetta er kunnuglegt skrifstofu þeirra sem rannsaka vændisstarfsemi, og lögreglan er með hálfgerðan gátlista til að átta sig á vísbendingum um mansal. „Við höfum sótt námskeið og fengið fræðslu um hvað sé hægt að lesa úr auglýsingum,“ sagði Hildur.
Vændi er auglýst fyrir allra augum á sérstökum vefsíðum, og Hildur segir ákveðin atriði í auglýsingunum gefa til kynna að viðkomandi sé ekki að gera þetta af fúsum og frjálsum vilja. Í þessu máli voru verðin til að mynda helmingi lægri en annars staðar, og þjónustan stundum ótakmörkuð þannig að viðkomandi mátti næstum gera hvað sem er, sem er mjög óeðlilegt.
Hildur nefndi einnig önnur atriði, til dæmis ef konan er í líki barns eða ef hún er í sokkum sem gefur til kynna að hún gæti verið barn. „Því börn átta sig ekki á því að það að vera í sokkum sé eitthvað óeðlilegt þegar kemur að kynlífi.“
„Í þessu tilviki voru ítrekaðar tilkynningar frá nágrönnum og kvartanir þar sem fólk lýsti yfir áhyggjum sínum, og því var ekki annað hægt en að fara af stað.“
Eitt er vændi þar sem fíklar eru kannski að borga neysluskuld; hitt er það vændi sem er skipulagt og auglýst á vefsíðum þar sem erlendar konur koma hingað í þessum tilgangi. Hildur segir lögregluna sjá að á bak við þessar auglýsingar séu erlendar konur og transkonur sem fluttar séu hingað til lands. „Þetta eru konur sem tala ekki tungumálið eða ensku og vita jafnvel ekki í hvaða landi þær eru. Þær eru sóttar á flugvöllinn, farið með þær í húsnæði þar sem þær eru og fara ekki neitt. Þær sjá sumar heldur ekki um að taka við bókunum heldur er einhver annar sem gerir það.“
„Þær vita því ekkert hverju þær eiga von á fyrr en það er bankað, og enn síður hvaða þjónustu er boðið að selja.“ Þetta bendir allt til þess að vændið sé hluti af skipulagðri brotastarfsemi frekar en eitthvað annað.
„Okkar helsta markmið er að koma þolendum út úr háttseminni og stöðva að fólk sé gert út. Til þess þurfum við að ná gerendum. Kaupendurnir koma og fara, fá sína sekt eða eru ákærðir. Okkar fókus er á gerendur og að koma þolendum út úr aðstæðum.“
Hildur Sunna telur teikn á lofti um að framboð af vændi í Reykjavík sé jafnvel meira en í sumum borgum á Norðurlöndum. „Þetta hefur verið viðvarandi á Íslandi, en við erum að leggja mikla áherslu á að uppræta þessa brotastarfsemi. Og við höfum séð það á þeirri vefsíðu sem er mest notuð á Íslandi að þar eru fleiri auglýsingar en til að mynda í Stokkhólmi.“
Vændi hefur oft verið tengt við ferðamennsku, en Hildur segir þetta fólk koma frá öllum þjóðernum. „Þetta eru Íslendingar, og við erum bara að sjá allan skalann, allan aldur, öll þjóðerni, ferðamenn og fólk sem býr hér á landi. Þetta er ekkert munstur heldur bara fólk sem áttar sig ekki á því hvað það er að gera.“
