Yfir þrjú þúsund einstaklingar hafa skrifað undir undirskriftarlista sem krafist er að klukkunni verði seinkað um eina klukkustund. Erla Björnsdóttir, sálfræðingur og sérfræðingur í svefni, er ábyrgðarmaður þessa lista. Hún bendir á að morgunbirtan sé afar mikilvæg fyrir heilsu og líðan fólks.
Erla útskýrir að Íslendingar vakni oft við náttúrulega birtu, sem seinki lífsklukkuna, og að þetta hafi í för með sér fleiri dimma morgna sem skaði svefn, orku og almenna líðan, sérstaklega hjá börnum og ungmennum. Klukkunni var breytt árið 1968 þegar ákveðið var að festa Ísland á sumartíma, en rannsóknir sýna að lífsklukkan aðlagast sólargangi, sem er mismunandi eftir landshlutum. Á austanverðu landinu er skekkjan um 50 mínútur en 90 mínútur á suðvestanverðu landinu.
„Þetta þýðir að þegar við vöknuðum í morgun klukkan 7:00, þá var lífsklukkan í raun 5:30 og heilinn segir okkur: Það er ennþá nótt,“ segir Erla í viðtali á Rás 2.
Hún bætir við að ef fólk fái meiri birtu á morgnana verði það auðveldara að sofna fyrr á kvöldin. Ef klukkunni væri seinkað um eina klukkustund, myndu Íslendingar vakna í birtu sex vikur lengur á ári. „Auðvitað erum við ekki að fjölga birtustundum á sólarhring, en það er spurning um hvenær við fáum birtuna. Morgunbirta er mikilvægust fyrir lífsklukku okkar,“ segir hún.
Erla bendir á að margir telji að breytingin hafi lítil áhrif á svefnhegðun ungs fólks, en hún segir að það séu svipuð rök og þeim sem hafa verið notuð í baráttunni fyrir því að seinka skóladegi unglinga. „Þá sagði fólk: Hvað skiptir þetta máli, þau fara bara seinna að sofa. En við höfum mjög góð vísindaleg gögn sem sýna að svo er ekki. Þau sofa raunverulega lengur ef þau mæta seinna í skólann, og það er það sama í þessu máli.“
Erla lýsir því að hún sé vongóður um að ný ríkisstjórn beiti sér fyrir því að seinka klukkunni um eina klukkustund, þar sem morgunbirta sé sérstaklega mikilvæg fyrir lífsklukkuna fólks. Íslendingar gætu lært af mistökum Grænlendinga, sem festu sína klukku á sumartíma árið 2022. Þar var mikil óánægja, sérstaklega meðal foreldra sem fundu fyrir neikvæðri breytingu á svefni barna sinna. Málið hefur því aftur komið á dagskrá grænlenska þingsins, þar sem rætt er um að snúa breytingunni við.
„Þetta er eitthvað sem hefur tekið okkur 60 ár að leiðrétta, en Grænlendingar tóku aðeins tvö ár að leiðrétta,“ segir Erla í lokaorðum sínum.
