Eftirspurn eftir fiskimjöli og lýsi hefur aukist verulega á alþjóðavísu, þar sem fiskeldi stendur frammi fyrir verulegum áskorunum í að tryggja nægt framboð af fóðri með ríkulegu omega-3 fitusýrum og próteini. Þessi aukning er knúin áfram af stöðugri aukningu í fiskeldi og nýjustu eldisaðferðum.
Miklar sveiflur í framboði hráefna til framleiðslu á fiskimjöli og lýsi hafa leitt til hærra heimsmarkaðsverðs. Rabobank, alþjóðlegur banki með sérhæfingu í lánveitingum til matvæla- og fiskeldisgeirans, hefur greint að aukin eftirspurn stangist á við stöðugleika í framboði og aukna tíðni áfalla í framboðinu. Þetta á sérstaklega við um atburði sem tengjast loftslagsbreytingum og áhrifum El Niño á veðurfar og vatnfræðileg fyrirbæri.
Ástandið er enn flóknara vegna loðnuleysis á Íslandi, þar sem suður-amerískir framleiðendur hafa mikil áhrif á heildarframboðið. Rabobank segir að jafnvel minnstu truflanir í framboði geti leitt til skyndilegra og verulegra verðhækkana á fiskimjöli og lýsi. Samkvæmt skýrslu bankans heldur fiskeldi áfram að vaxa, en framboð þessara hráefna er ófullnægjandi til að styðja við þessa vöxt.
Heimsframleiðsla á fiskimjöli og lýsi er á bilinu 5,5 til 6 milljónir tonna á ári, en veiðar á flestum villtum fiskstofnum hafa nú náð sjálfbærum mörkum. Loftslagsbreytingar auka þó líkur á roskun á framboði, sem getur leitt til verðsvifa. Framleiðsla á miðverðs og háverðs eldistegundum er spáð að aukast um 3% á næstu árum, sem getur falið í sér um það bil 12 milljóna tonna framleiðsluaukningu á næsta áratug.
Jóhann Peter Andersen, fyrrverandi talsmaður Félags íslenskra fiskmjölsframleiðenda, bendir á að eftirspurnin hafi aukist og mun halda áfram að aukast í takt við vöxt fiskeldis. Hann segir að framboðið á hráefni til mjöl- og lýsisframleiðslu sé stöðugt en takmarkað. Einnig er bent á að fóðurgerðaraðilar séu að leita að staðkvæmdarvörum, eins og jurtaproteinum og jurtaolíu, en það sé takmörkuð möguleiki að skipta yfir í þessar vörur vegna þess að fiskibragðið getur hverft.
I upphafi laxeldis var um það bil 30% mjöl í fóðrinu, en það hefur nú minnkað í kringum 8%. Þetta hlutfall er þó mismunandi milli framleiðenda og sumir nota meira af mjöli til að markaðssetja sína vöru. Havsbrún í Færeyjum, sem er fiskverkunarfyrirtæki og mjöl- og lýsisframleiðandi, hefur haldið áfram að þróast síðan 1966. Bakkafrost, leiðandi laxeldisfyrirtæki í Færeyjum og Skotlandi, keypti Havsbrún árið 2011 og segir að hlutfall hráefna úr sjávarríkinu sé sennilega það hæsta meðal allra laxeldisframleiðenda.
Verð á mjöli og lýsi hefur verið gott að undanförnu, en miklar sveiflur eru í hráefnissöfnun. Jóhann nefnir að þetta tengist að miklu leyti veiðum loðnu í Suður-Ameríku, þar sem framleiðslan á mjöli og lýsi er mest, og sveiflurnar þar eru einnig áhrifaríkar vegna El Niño.
