Fröken Dúlla er nýútgefin ævisaga Jóhönnu Knudsen, þar sem Kristín Svava Tómasdóttir ræðir um líf Jóhönnu, sem varð þekkt fyrir afskipti sín af konum í siðferðislegum vandræðum. Jóhönna er sérstaklega minnst fyrir störf sín hjá lögreglunni á tímum seinni heimsstyrjaldar. Rannsóknir hennar á siðferðisástandinu í Reykjavík hafa verið taldar meðal umfangsmestu persónujóssna í íslenskri sögu. Nærgöngular yfirheyrslur hennar á stúlkum, grunaðar um samneyti við erlenda hermenn, hafa sett dökka skugga á minningu hennar.
Í bókinni er saga Jóhönnu rakin frá því hún fæddist í Papósi í Lóni árið 1897 og þar til hún lést árið 1950. Kristín Svava var gestur í Kiljunni, þar sem hún sagði frá Jóhönnu og bókinni. Hún sagði meðal annars: „Það er skemmtilegt að komast að því að hún hafi verið kölluð Dúlla frá barnæsku.“
Jóhönna var lögreglukona á síðari heimsstyrjöld, þar sem hún fylgdi eftir stelpum sem voru í sambandi við hermenn. Hún hafði menntun sem hjúkrunarkona, en menntaði sig frekar seint. Fram að því hafði hún starfað sem skrifstofukona í Reykjavík. Eftir að hún varð yfirhjúkrunarkona á berklahælinu í Reykjum í Ölfusi, flutti hún til Ísafjarðar áður en hún sneri aftur til Reykjavíkurs árið 1940 til að starfa fyrir lögregluna.
Engar konur voru í lögreglunni þegar Jóhönna hóf störf þar, en Kristín Svava nefnir að kvennahreyfingin hafi þrýst á úrbætur. „Eftir hernámið skapast hljómgrunnur fyrir því að ráða konu, og Jóhönna hafði áhuga á því,“ segir hún. „Lögreglukonan átti að sinna málum kvenna og barna.“
Jóhönnu var falið að framkvæma siðferðisrannsókn í Reykjavík, sem var mjög víðtæk, og síðan var stofnað ungmennaeftirlit þar sem hún var ráðin forstöðukona.
Kristín lýsir Jóhönnu sem hugsjónamanneskju, ákafri og duglegri. „Hún var táknmynd en þetta var henni mikið hjartans mál,“ segir hún. Fjölskylda Jóhönnu var samheldin og aðhylltist róttæka sjálfstæðisbaráttu, með sterkri þjóðernistilfinningu.
Ungmennaeftirlitið var sett á laggirnar sem hluti af barnavernd, sérstaklega fyrir stúlkur á svokölluðum eftirlitsaldri. „Siðferðisrannsóknin var flókið fyrirbæri, sem beindist að stórum hópum fólks,“ segir Kristín.
Jóhönnu voru mikil vonbrigði þegar hælið á Kleppjárnsreykjum lognaðist út af, og hún var mjög heitt í þessu máli. „Fátt hefur verið gert til að taka ábyrgð á þessu, en Jóhanna var ástríðufull um málið,“ segir Kristín.
Þegar spurt er hvort Jóhönna hafi verið vond kona, segir Kristín: „Vond er ekki fyrsta orðið sem ég myndi nota, en hún var rosalega einsýn, ekki lipur í samskiptum, en mikil hugsjónamanneskja.“ Jóhönna var einhleyp og barnlaus þegar hún lést um fimmtugt úr krabbameini, en fjölskylda hennar var skrautleg og samheldin.
„Það var skemmtilegt að skrifa bókina og ég fann meira af persónulegum heimildum um hana en ég bjóst við,“ segir Kristín. „Hún var mikil heimsmanneskja, vel menntuð og heimspekilega sinnuð.“
