Í nýjum dómi Hæstiréttar Noregs var ákveðið að kaupandi fasteignar ber ekki sjálfkrafa rannsóknarskyldu nema sérstakar upplýsingar um ástand eignarinnar séu veittar. Þetta er í fyrsta sinn sem æðsti dómstóll Noregs tekur afstöðu til þessarar mikilvægu málefni í fasteignaviðskiptum.
Dómsmálið á sér stað í tengslum við kaup á húsi á Kvaløya við Tromsø árið 2022. Kaupverðið nam 5,5 milljónum króna, sem samsvarar um 67 milljónum íslenskra króna. Eignin var byggð á fjórða áratug síðustu aldar og var viðbygging og bílageymsla bætt við á tímabilinu 1990 til 2012.
Viku eftir að kaup voru staðfest, fundu kaupendur fyrirvaralista vegna lyktar í húsinu, auk þess sem þeir uppgötvuðu nagdýraskemmdir, beinagrind af mús og músaskít víða. Þeir kvörðuðu kaupsamninginn fyrir Héraðsdómi Senja vorið 2024 og fengu samninginn riftan ásamt málskostnaði í héraði.
Seljendur og tryggingafélagið Fremtind forsikring áfrýjuðu niðurstöðu héraðsdóms til Lögmannsréttar Hálogalands, sem úrskurðaði rétt fyrir jól 2022 að seljendur og tryggingafélagið yrðu að greiða bætur vegna kostnaðar kaupenda, auk þess að lækka verð hússins um 550.000 krónur, eða um 6,7 milljónir íslenskra króna.
Þrátt fyrir að kaupendur hefðu verið dæmdir til að greiða málskostnað í héraði og fyrir lögmannsrétti, áfrýjuðu þeir til Hæstiréttar. Hæstiréttur felldi niður dóma lögmannsréttarins og ákvað að seljendur og tryggingafélagið skyldu greiða málskostnað fyrir Hæstirétti, sem nam 900.000 krónum, eða um ellefu milljónir íslenskra króna.
Með þessum dómi Hæstiréttar er slegið föstu að starf ófaglærðra við skoðun fasteigna leiðir ekki sjálfkrafa til rannsóknarskyldu kaupanda, nema að upplýsingar um ástand eignarinnar séu skýrar og tilgreindar. Sérfræðingar telja að þessi dómur muni hafa víðtæk áhrif, ekki aðeins á fasteignaviðskipti, heldur einnig í tengslum við upplýsingagjöf seljenda til kaupenda.
