Þegar Vigdís Grímsdóttir fagnaði sjötugu var stórviðburður haldinn til heiðurs henni. Marga góða skáldkonur var boðið að stíga fram, halda ræður og syngja. Einnig var haldið málþing og sýning á myndlist. Tveimur árum síðar er enn verið að fagna þessu tímamóti, og það er full ástæða til.
Hausthefti Tímarits Máls og menningar er helgað Vigdísi, og í síðari hluta mánaðarins verður heimildarmynd um skáldið sýnd á RÚV. Melkorka Ólafsdóttir ræddi við Vigdísi í þættinum Víðsjá um feril hennar og ýmsar forvitnilegar hliðar lífsins.
Vigdís er þó of feimin til að lesa blaðið, en hún er hrærð yfir því að tímaritið sé helgað henni. „Svo feiminn er maður að maður er alinn upp við þannig fádæma hógværð að allt sem snýr að manni sjálfum hlytur að vera of mikið. Þannig leið mér þegar ég hélt á þessu,“ segir hún. Hún hefur þó í hyggju að fletta blaðinu. „En þetta er fallegt og einhvern tíma, einhvers staðar, kannski uppi í sveit, þá sest ég niður og hugsa já þetta er bara sumt um mig hérna.“
Vigdís varð snemma mikill bókaormur og segir að bókum hafi verið haldið að sér og systkinum hennar, sem voru sjö. „Ekki svona ef þú ert búin að hegða þér illa farðu inn að lesa, en það var talað um þær og þeim var sýnd virðing. Það skipti máli hvernig maður lagði frá sér bók, hvernig maður fletti henni, hvernig lykt var af henni. Maður strauk blaðsíður, opnaði bókina á ákveðinn hátt, þetta var okkur kennt.“
Vigdís er elst átta systkina, en nú eru þau sjö eftir. Þegar hún er spurð hvað hafi haft mest áhrif á hana segir hún að það sé móðirin sem ól þau upp. „Mamma kennir mér mest af öllum í heiminum, meira en allar myndir, allar bækur, öll tónlist. Hún er 95 ára og á sjö lifandi börn sem eru allt þokkalegasta fólk.“
Móðir Vigdísar menntaði sig, tók stúdentspróf og kynntist föður Vigdísar í náminu. Hann hélt áfram að mennta sig en hún byrjaði að eignast börnin. „Okkur hefur ekkert alltaf komið vel saman en hún er sterkasta manneskja sem ég hef hitt og sú sem hefur haft mest áhrif á mig til góðs,“ segir Vigdís.
„Þessi kærleikur er ekki hávaðasamur, ekki endilega bundinn í orð en þú finnur hann,“ segir Vigdís um móðurástina. „Þú finnur hann þegar þú gengur út. Þú finnur að hún táraðist, ekki því hún saknar þín svo mikið heldur er heimurinn svo hverfull.“
Vigdís segist elska móður sína, börnin sín og Maríu sambýliskonu sína, og tileinkar konum í lífi sínu lagið „Love“ með Nat King Cole í þættinum. Hún deilir einnig minningum um barnæsku sína og segir: „Setningar sem detta úr börnum, lítið fjögurra ára barnabarnið mitt kom um daginn og sagði: Amma er ekki tilvalið að gera vöfflur?“
Vigdís, sem er kennaramenntuð, var þrítug og fráskilin með tvö börn í fullri vinnu þegar fyrsta skáldsaga hennar kom út. Hún segist hafa skrifað á milli anna, en lítið sofið. „Þú ert með tvö börn og sinnir þeim eins vel og þú getur. Maðurinn er farinn og ég sé dálítið eftir því.“
Hún sló í gegn með Kaldaljósi árið 1987, sem er þroskasaga Gríms Hermundssonar. Með þessari bók kvaddi Vigdís sig sem skáldsagnahöfundur og hefur síðan verið í hópi virtustu höfunda Íslands. Lesendur elskuðu Grím, og hún fann að bókin gaf henni mikið. „Grímur gaf mér ekki annað en gott,“ segir Vigdís.
Í kjölfar Kaldaljóss kom bókin Eg heiti Ísbjörg, eg er ljón, sem fjallar um stúlku sem hefur ratað í ógæfu. „Kynferðisofbeldi var bara einkamál, menn áttu að þegja yfir því,“ segir Vigdís. „Konur eru fallegar þegar þær þegja og ljótar þegar þær segja frá.“
Vigdís varð fyrir miklu aðkasti vegna efnis bókarinnar. „Mér voru send ljót bréf, bæði klámfengin og mér boðin alls konar vond endalok.“ En með jákvæðni tókst henni að sjá hin jákvæðu viðbrögð. „Ég hugsaði: já, bækur virka,“ segir hún.
Hún hefur einnig sent frá sér ævisögurnar „Sagan um Bíbí“ og „Elsku Drauma mín.“ „Þær gáfu mér mikið, þessar konur sem ég skrifaði um. Ótrúlega skemmtilegar konur,“ segir Vigdís.
Þó hún hafi áður lýst því yfir að engar fleiri bækur kæmu frá henni, hefur hún ekki lokið við skrifin. „Ég skrifa á hverjum degi, alltaf eitthvað, stundum bara uppskrift, en ég á smásögur, skáldsögur og ljóð. Maður þarf ekki að gefa allt út.“
