Færeyjar þrýsta á fulla aðild að Norðurlandaráði eftir þing í Stokkholm

Þing Norðurlandaráðs lauk í Stokkholm í gær eftir þrjár daga umræðu. Á þinginu voru öryggismál í brennidepli, en einnig var stigið stórt skref í átt að því að afnema stjórnsýsluhindranir milli Norðurlanda.

Í umræðunni kom skýrt fram að staða Færeyja, Grænlands og Álandseyja hafi verið mikilvæg. Færeyingar hafa lengi barist fyrir fullri aðild að Norðurlandaráði, en á síðasta þingi í Osló kom fram óánægja Grænlendinga. Múte B. Egede, fyrrverandi forsætisráðherra Grænlands, gaf í skyn að ef ekki yrði bætt úr aðstöðu þeirra, myndu Grænlendingar draga sig út úr samstarfinu.

Grænlenskir ráðherrar tóku ekki þátt í þinginu í Reykjavík í fyrra né í Stokkholm. Á þinginu í fyrra var samþykkt að endurskoða stofnsáttmála Norðurlandaráðs, Helsingfors-samninginn, með það að markmiði að styrkja öryggismál í breyttri heimsmynd.

Í þinginu í Stokkholm var ákveðið að Færeyjar, Grænland og Álandseyjar fengju sæti í forsætisnefnd ráðsins, sem hefur mikil áhrif á stjórnun og utanríkismál. Þessi nýja ráðstöfun mun taka gildi um áramótin og veita þessum löndum eigin rödd í stærstu nefnd ráðsins.

Þrátt fyrir að málið hafi ekki verið á dagskrá þingsins, nýttu Færeyingar hvert tækifæri til að leggja áherslu á mikilvægi þess að þeir fái fulla aðild að norrænu samstarfi. Þeir hafa áhyggjur af næstu skrefum þegar lögfræðilegt mat kemur fram um stöðu þeirra.

Öryggismál voru einnig áberandi á þinginu. Ursula von der Leyen, forseti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, flutti ræðu þar sem hún lagði áherslu á mikilvægi öryggis í Norður-Evrópu og hvatti til samstarfs við öll Evrópulönd.

Forsætisráðherrarnir héldu sérstakan leiðtogafund þar sem öryggismál voru í forgrunni, sérstaklega stuðningur Norðurlanda við Úkraínu. Ville Väyrynen, formaður landsdeildar Finnlands, sagði að öryggi væri mikil áhyggjuefni á Norðurlöndum.

Á þinginu var samþykkt ný stefna, „Frjáls för á Norðurlöndum 2026-2030“, sem hefur að markmiði að afnema stjórnsýsluhindranir. Markmiðið er að tryggja grundvallarrettindi fyrir norræna borgara, þar á meðal að vinna, stunda nám og njóta heilbrigðisþjónustu án hindrana.

Danir munu nú taka við formennsku í Norðurlandaráði af Svíum, og næsta þing verður haldið í Kaupmannahöfn eftir eitt ár.