Ríkisstjórnin hefur kynnt nýjan húsnæðispakka sem ætlað er að bregðast við óvissu á lánamarkaði. Þessi pakki felur í sér skattahækkanir, kerfisbreytingar og langtímaatgerðir. Meðal þeirra aðgerða sem fyrirhugaðar eru er að hækka skatta á leigutekjur um 50% og skattleggja söluhagnað þeirra sem eiga fleiri en eina íbúð frá og með 1. janúar 2027.
Þessar aðgerðir eru ætlaðar til að draga úr hvata til að „safna íbúðum“ en munu einnig leiða til hækkunar leiguverðs. Leigusalarnir munu líklega þurfa að færa aukningu skatta yfir í leiguverð eða selja leiguhúsnæðið, þar sem leigan verður ekki lengur arðbær.
Í pakkanum er einnig gert ráð fyrir frumvarpi sem takmarkar skammtímaleyfi, eins og útleigu á Airbnb, við lögheimili og eina aðra fasteign utan þéttbýlis. Skammtímaleyfi íbúða hafa verið mikilvægur öryggisventill fyrir ferðaþjónustuna, sérstaklega þegar hótelrými duga ekki fyrir eftirspurn.
Ísland hefur tekið á móti mun fleiri ferðamönnum en hótelin geta hýst, sem hefur leitt til aukinna útflutningstekna. Hins vegar gæti fyrirhuguð skattlagning á ferðaþjónustuna leyst þetta vandamál, í ljósi þess að Ísland er nú þegar mjög dýrt áfangastaður.
Stærsti sigurvegari þessara aðgerða gæti þó orðið íslenski hlutabréfamarkaðurinn. Fjárfestar og smærri leigusalar, sem áður hafa dreift sparnaði sínum í fasteignir, munu líklega leita að öðrum fjárfestingarkostum.
Sagan hefur ranglega eignað bankamanninum Baron D. Rotschild frægu setninguna „Þegar það er blóð á götum, keyptu fasteignir“. Hér heima gæti verið viðeigandi að segja: „Þegar ríkið byrjar að fikta á fasteignamarkaðinum, keyptu hlutabréf“.
Þó að mörg sé að finna í húsnæðispakka ríkisins, þá er jákvæðasta breytingin framlenging almennrar heimildar til að ráðstafa séreignarsparnaði skattfrjálst inn á höfuðstól íbúðalána. Þessari aðgerð hefur nýst landsmönnum vel og á síðustu fjórum árum hafa heimilin ráðstafað um 53,9 milljörðum króna inn á höfuðstól fasteignalána.
Aðgerðin hafði verið í hættu að vera afnumin, en nú hefur verið hætt við það. Það er þó athyglisvert að þeir sem hafa nýtt úrræðið frá upphafi munu falla út, þar sem nýja fyrirkomulagið gerir ráð fyrir að allir eigendur íbúða geti nýtt úrræðið í 10 ár að hámarki. Þetta úrræði verður þá aðeins aðgengilegt fyrir nýja kaupendur á íbúðamarkaði.
Þetta vekur spurningar um hversu stór hópur mun falla út, en sú staðreynd var ekki tilkynnt á blaðamannafundinum. Samkvæmt heimildum frá fjármála- og efnahagsráðuneytinu er aðgerðinni í heild, með nýtingu séreignar til kaupa á fyrstu eign, ætlað að hafa kostnað á ríksjóð um 33 milljarða á fjórum árum.
Þegar peningar fara í séreignarsparnað er um skattfrestun að ræða. Ekki þarf að greiða tekjuskatt af þeim peningi fyrr en hann er greiddur út sem séreignarlífeyri. Hins vegar er ekki greiddur skattur af eiginfjáraukningu í eigin húsnæði, sem gerir þetta „tekjutap“ ríkissjóðs að kostnaðarsömum leiðum til að hjálpa Íslendingum að eignast meira í eigin húsnæði.
Þó að Þórður Snær Júliusson, þingflokksformaður Samfylkingarinnar, hafi gagnrýnt þessa aðgerð og sagt að séreignarsparnaðarleiðin auki misrétti í landinu, er ekki hægt að neita því að tíminn er réttur fyrir hann að tryggja innleiðingu úrræðisins næstu tíu árin.
Þessi frétt er hluti af lengri umfjöllun um lánamarkaðinn, en áskrifendur geta lesið fréttina í heild hér.
