Kræklingarækt hér á landi er nú nær horfin af markaði, aðallega vegna lagasetningar sem tók gildi árið 2011. Þessi breyting hefur haft alvarleg áhrif á atvinnugreinina, sem áður blómstraði.
Að sögn Sara Harðardóttur, svifþörungafræðings hjá Hafrannsóknastofnun, vakti áhugi hennar á kræklingarækt þegar hún kom aftur heim til Íslands og komst að því að íslenskur kræklingur var nánast ófáanlegur. „Fyrir nokkrum árum var kræklingur auðfáanlegur, en nú er þetta ekki raunin,“ sagði hún.
Í kjölfar þess að Stefania Ingvarsdóttir, meistaranemi í opinberri stjórnsýslu, tók þátt í rannsókn um málefni kræklingaræktar, kom í ljós að lagasetningin frá 2011 var vendipunktur. „Þó að lagasetningin hafi verið hugsuð til að styðja við greinina, leiddi hún í raun til hnignunar,“ útskýrði Stefania.
Reglur sem settar voru með þessari lagasetningu, eins og kröfur um opinbert eftirlit, hafa reynst þungar byrðar fyrir ræktendur. Ræktendur þurfa að greiða fyrir heilnæmiskannanir og eiturþörungavöktun, sem eru dýrar og tímafrekar. Stefania benti á að samkvæmt evrópureglugerðum sé ábyrgðin á slíkum vöktunum í raun á hinu opinbera, en með nýju lögunum var þessari ábyrgð fært yfir á ræktendur.
Íslensk kræklingarækt hefur ekki aðeins átt undir högg að sæt, heldur eru einnig alvarlegar áskoranir varðandi kadmíumgildi í kræklingi. Þetta efni, sem getur komið frá iðnaði og náttúrulegum jarðlögum, hefur verið of hátt miðað við reglugerðir Evrópusambandsins. Ræktendur sem enn voru starfandi árið 2022 þurftu því að loka sinni starfsemi.
Þrátt fyrir að kræklingarækt hafi hrakað, eru þó bjartari horfur í sjónmáli. Nú þegar er rætt um að endurreisa greinina, og tvö fyrirtæki, Hvammskel ehf. og Þórishólmi ehf., eru þegar að bjóða upp á krækling. Umræða um skelrækt var einnig tekin upp á nýlegri ráðstefnu í Hörpu.
Með aukinni eftirspurn eftir kræklingi á heimsmarkaði er mikilvægt að nýta íslenskar auðlindir betur. Stefania bendir á að Evrópa sé ekki að anna eigin þörfum og að önnur lönd, eins og Síle og Nýja-Sjáland, séu að nýta þessa tækifæri. „Við þurfum að skoða betur hvernig við getum stutt við kræklingarækt á Íslandi,“ sagði hún að lokum.
